Przepisy dotyczące europejskiego nakazu aresztowania biorą swój początek w Decyzji Ramowej Rady Unii Europejskiej z dnia 13.06.2002 r.
Decyzja Ramowa obowiązuje we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej. Europejski nakaz aresztowania działa również w niektórych krajach które do Unii nie należą ale podpisały z Unią odrębne umowy w tym zakresie (np. Norwegia, Islandia).
Kodeks postępowania karnego
Przepisy dotyczące europejskiego nakazu aresztowania zawarte w Decyzji Ramowej zostały implementowane, czyli przeniesione do polskiego kodeksu postępowania karnego i znajdują się w Rozdziale 65a (art. 607a i następne kpk).
Mamy zatem podstawę prawną do stosowania ENA zarówno w przepisach europejskich tak i w przepisach polskich.
Brexit i ENA
Mijają już prawie dwa lata od czasu gdy Wielka Brytania opuściła Unię Europejską. Według danych brytyjskiej National Crime Agency (NCA) na podstawie ENA, Zjednoczone Królestwo przekazywało średnio tysiąc osób rocznie (przy czym np. w 2019 r. najwięcej do Polski – 241) i przyjmowało 150.
Wielu spodziewało, że wraz za wyjściem ze struktur europejskich przestaną obowiązywać przepisy o ENA, a Wielka Brytania będzie bezpieczną przystanią dla osób poszukiwanych. Brexit oznacza, że ENA może być stosowana między Wielką Brytanią, a państwami UE jedynie do postępowań wszczętych przed zakończeniem okresu przejściowego (31 grudnia 2020 r.).
TCA zamiast ENA
Aby nie wracać do stosowania starych i uciążliwych przepisów o ekstradycji, zasady przekazywania osób poszukiwanych zamieszczono w tzw. TCA .
Jest to umowa zawarta pomiędzy Zjednoczonym Królestwem, a Unią Europejską i dotyczy uproszczonej procedury przekazywania osób poszukiwanych. Jest wzorowana na umowach pomiędzy UE i Norwegią oraz Islandią, jak również na przepisach regulujących europejski nakaz aresztowania.
Co zawiera TCA
Przepisy dotyczące TCA przewidują prawo do kontaktu z konsulem i do pomocy adwokata w państwie wnioskującym o przekazanie, który ma dodatkowo pomagać obrońcom w państwie wykonującym wniosek.
TCA rozszerza możliwości odmowy przekazania ze względu na ochronę praw człowieka i dodaje nową podstawę takiej odmowy:
- obiektywne powody, by przypuszczać, że nakaz aresztowania został wydany w celu ścigania lub ukarania danej osoby ze względu na jej płeć, rasę, religię, pochodzenie etniczne, narodowość, język, poglądy polityczne lub orientację seksualną,
- lub że któryś z tych czynników może mieć wpływ na pozycję procesową przekazywanej osoby.
TCA wprost wymaga, by przekazanie było proporcjonalne (przy ENA jest to zalecenie). Oznacza to obowiązek wzięcia pod uwagę praw osoby, której dotyczy nakaz, interesów pokrzywdzonych, wagi czynu, prawdopodobnej kary i możliwości wprowadzenia środków mniej przymusowych niż przekazanie, w szczególności w celu uniknięcia niepotrzebnie długich okresów tymczasowego aresztowania.
Podwójna karalność czynu
TCA wprowadza też wymóg ustalenia podwójnej karalności czynu.
Stanowi to jedną z najważniejszych różnic w stosunku do ENA, przy wykonywaniu którego współpracujące państwa automatycznie uznały za przestępstwa 32 rodzaje czynów.
Ze względu na potencjalne rozbieżności w interpretacji, czy dany akt stanowi przestępstwo jednocześnie w państwie wnioskującym i wykonującym, oraz różnorodność oświadczeń, może to zwiększyć liczbę odmów przekazania.
Co się zmieniło w stosunku do ENA
Zacząłem wpis od tego, że wiele osób spodziewało się, iż Zjednoczone Królestwo po Brexicie, stanie się bezpieczną przystanią dla osób poszukiwanych przez wymiar sprawiedliwości państw Unii Europejskiej ?
Tak się jednak nie stało.
Ktoś zapytał mnie natomiast…
Czy lepiej mieć ENA czy TCA?
Odpowiedziałem pytaniem: „a czy wolałby pan mieć krwotok wewnętrzny czy połamane kości ?”
Odpowiedział: „nie wiem”.
Ja też wszystkiego nie wiem. Życie pokaże w praktyce.
Na razie wydaje się, że TCA daje większe pole do popisu adwokatowi.
Zdjęcie w poście pochodzi z Unsplash
Damian Tomanek
adwokat
***
Europejski nakaz aresztowania – wszystko, co musisz o nim wiedzieć
Europejski nakaz aresztowania (ENA) to forma przekazywania pomiędzy państwami osób poszukiwanych listami gończymi. Zagadnienie to budzi masę pytań wśród moich klientów: kto go wydaje? Co to jest? Jakie kraje obejmuje i ile trwa jego wydanie? Czy ulega przedawnieniu, jak działa i jak go uchylić?
Ponieważ wiele pytań moich klientów powtarza się, postanowiłem w jednym miejscu opisać całą podstawową wiedzę związaną z ENA która jest aktualna na 2019 rok… [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }