Europejski nakaz aresztowania (ENA) to forma przekazywania pomiędzy państwami osób poszukiwanych listami gończymi.
Zagadnienie to budzi masę pytań wśród moich klientów: kto go wydaje? Co to jest? Jakie kraje obejmuje i ile trwa jego wydanie? Czy ulega przedawnieniu, jak działa i jak go uchylić?
Ponieważ wiele pytań moich klientów powtarza się, postanowiłem w jednym miejscu opisać całą podstawową wiedzę związaną z ENA która jest aktualna na 2019 rok.
Co to jest europejski nakaz aresztowania?
Żeby odpowiedzieć na pytanie, czym tak naprawdę jest ENA, należy przenieść się nieco w czasie, do roku 2002.
W dniu 13 czerwca Unia Europejska ustanowiła procedurę upraszczającą dotychczasowy sposób postępowania w przypadku ekstradycji. Ramową Decyzją Rady 2002/584/WSiSW, wszelkie dotychczasowe procedury administracyjne i polityczne zostały zastąpione przez jedną formę postępowania, zwaną właśnie europejskim nakazem aresztowania.
Zgodnie z art. 1 Decyzji Ramowej, europejski nakaz aresztowania to decyzja sądowa, którą wydaje Państwo należące do Unii Europejskiej.
Jej celem jest aresztowanie i dostarczenie przez inne Państwo członkowskie osoby, która jest poszukiwana w związku z prowadzonym przeciwko niej postępowaniem karnym.
Europejski nakaz aresztowania wydawany jest również w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego (pozbawienia wolności) osoby poszukiwanej, przez dany kraj Unii, która przebywa na terytorium innego kraju.
Więcej możesz przeczytać na ten temat tutaj.
Kto wydaje ENA w Polsce, a kto w innych krajach?
Zgodnie a artykułem 1 i 6 Decyzji Ramowej europejski nakaz aresztowania wydaje właściwy w danym państwie organ sądowy.
W Polsce postanowienie o poszukiwaniu europejskim nakazem aresztowania zawsze wydaje sąd okręgowy na wniosek prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze, bądź na wniosek sądu który prowadzi postępowanie rozpoznawcze lub też wykonawcze.
Nie w każdym kraju wygląda to tak samo. Na przykład w Niemczech organem uprawnionym do wydawania ENA była prokuratura. W maju 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że prokuratura nie jest niezależnym organem sądowym i wydane przez prokuraturę europejskie nakazy aresztowania są nieważne.
Jakie kraje obejmuje europejski nakaz aresztowania w 2019 roku?
Pytanie z którym spotykam się nagminnie to: gdzie nie obowiązuje europejski nakaz aresztowania? ENA funkcjonuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej oraz w tych krajach które do Unii nie należą, lecz podpisały Decyzję Ramową, takie jak Islandia, Szwajcaria czy Norwegia.
Lista państw, w których funkcjonuje ENA:
1. Austria
2. Belgia
3. Bułgaria
4. Cypr
5. Czechy
6. Dania
7. Estonia
8. Finlandia
9. Francja
10. Grecja
11. Hiszpania
12. Holandia
13. Irlandia
14. Litwa
15. Luksemburg
16. Łotwa
17. Malta
18. Niemcy
19. Polska
20. Portugalia
21. Rumunia
22. Słowacja
23. Słowenia
24. Szwecja
25. Węgry
26. Wielka Brytania
27. Włochy
28. Islandia
29. Norwegia
30 Szwajcaria
Ile trwa wydanie europejskiego nakazu aresztowania w Polsce?
Przepisy nie przewidują sztywnego terminu, w którym sąd ma wydać ENA.
Najczęściej wygląda to w ten sposób, że jeśli poszukiwania na terenie Polski zwykłym listem gończym okażą się nieskuteczne, a prokurator lub sąd otrzymają informację, że poszukiwany przebywa za granicą, to wówczas podejmują decyzję o wystąpieniu do sądu okręgowego z wnioskiem o wydanie ENA.
W praktyce trwa to od kilku miesięcy do kilku lat. Spotykałem jednak przypadki, że nawet po kilkunastu latach nieskutecznych poszukiwań w Polsce wystąpiono o wydanie ENA.
Za jakie przestępstwa wydaje się europejski nakaz aresztowania?
Zgodnie z art. 2 Decyzji Ramowej:
europejski nakaz aresztowania może być wydany w przypadku czynów, które w świetle prawa obowiązującego w wydającym nakaz Państwie Członkowskim zagrożone są karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym o maksymalnym wymiarze co najmniej 12 miesięcy, albo w przypadku, gdy zapadł wyrok lub wydano środek zabezpieczający o wymiarze co najmniej czterech miesięcy.
Mówiąc po ludzku, na pytanie „za co wystawiany jest europejski nakaz aresztowania?” najprościej odpowiedzieć tak: ENA może być wydana, gdy zapadł wyrok, skazujący na co najmniej 4 miesiące pozbawienia wolności lub jeśli taki wyrok jeszcze nie zapadł, ale przewidziana przepisami kara za postawiony zarzut jest większa niż 11 miesięcy.
Lista przykładowych i najczęściej spotykanych przestępstw, za które w Polsce może być wystawiony ENA:
Art. 286 kodeksu karneg0 – oszustwo
Art. 258 kodeksu karnego – udział w zorganizowanej grupie przestępczej
Art. 148 kodeksu karnego – zabójstwo
Art. 280 kodeksu karnego – rozbój
Art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – wytwarzanie, przerabianie, itp. środków odurzających
Art. 56 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – wprowadzanie do obrotu środków odurzających.
Czy ENA ulega przedawnieniu?
Europejski nakaz aresztowania nie ulega przedawnieniu.
Przedawnieniu może ulec jedynie ściganie przestępstwa bądź wykonanie wyroku. Gdy nastąpi któraś z wyżej opisanych sytuacji, to postanowienie o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania musi zostać uchylone.
Jak sprawdzić europejski nakaz aresztowania?
Informację o tym, czy za kimś wystawiono list gończy zawiera Krajowy Rejestr Karny. Ponadto, takie informacje można znaleźć również na portalach policyjnych. Informację o wystawieniu ENA można znaleźć tylko w sądzie lub prokuraturze. Więcej o tym możesz przeczytać tutaj.
Jeżeli mieszkasz za granicą i jesteś poszukiwany, to w zasadzie takiego sprawdzenia może dokonać w Twoim imieniu tylko adwokat.
Jak działa europejski nakaz aresztowania?
Przepisy o europejskim nakazie aresztowania działają dosyć sprawnie. Jak to wygląda w praktyce możesz przeczytać tutaj.
Oczywiście co jakiś czas pojawiają się problemy wpływające na sposób realizacji przepisów o europejskim nakazie aresztowania takie jak np. – Brexit – możesz o tym przeczytać tutaj, wydawanie ENA przez prokuraturę, czy problemy z praworządnością w Polsce.
Jak uchylić europejski nakaz aresztowania?
Postanowienie o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania uchyla sąd który wcześniej takie postanowienie wydał. ENA traci swój byt w momencie sprowadzenia poszukiwanego do Polski.
Może być również uchylona na wniosek sądu lub prokuratora, który o wydanie ENA wcześniej wystąpił.
Jest jeszcze parę innych możliwości prawnych ale o tym musi Ci opowiedzieć Twój adwokat.
Damian Tomanek
adwokat
Zdjęcie w poście pochodzi z Pexels
***
Oczekiwanie na europejski nakaz aresztowania
Pytanie: kiedy zostanie wydana ENA, to jedno z częściej zadawanych pytań.
Mimo, że już pisałem na ten temat kilka razy, to problem ten nieustannie powraca w rozmowach. W związku z tym, po raz kolejny wracam do tego tematu [Czytaj dalej…]
{ 1 komentarz… przeczytaj go poniżej albo dodaj swój }
Dobrze jest o tym coś wiedzieć