Czy to możliwe żeby sąd w Polsce odmówił wydania ENA?

Postanowienie o zastosowaniu europejskiego nakazu aresztowania wydaje właściwy sąd okręgowy.

Robi to na wniosek prokuratury w postępowaniu przygotowawczym i na wniosek sądu trakcie procesu jak i w postępowaniu wykonawczym.

Niezmiernie rzadko zdarza się aby Sąd Okręgowy takiego wniosku nie uwzględnił. Jednakże czasami cuda się zdarzają.

Kiedy Sąd odmówi wydania ENA?

Aktualne orzecznictwo zarówno sądów w Polsce jak i sądów zagranicznych przychyla się do poglądu, że:

„Sądy państwa sygnatariuszy Decyzji Ramowej Rady Unii Europejskiej z 13.06.2002r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób miedzy Państwami Członkowskimi (Dz. U. UE L 02.190.1, zam Dz.U.UE. L 2009.81.24 ) są zdania, że jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności za przestępstwo mniejszej wagi upłynął okres przez który nie podjęto efektywnych działań skierowanych na ujęcie skazanego, który zdążył ułożyć sobie życie za granicą, to przekazanie takiego obywatela w celu wykonania kary stanowi reakcję niewspółmierną, niezgodną z postanowieniami art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności„

Takie stanowisko zostało wyrażone w wyroku Westminster Court z 19.02.2014r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez SO w Płocku o sygn akt II Kop. 2/2010. Z podobnym poglądem można się spotkać również w sprawie SO w Płocku o sygn. akt II Kop 4/15

Co to jest przestępstwo mniejszej wagi?

Zgodnie z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, okolicznościami wpływającymi na charakterystykę danego czynu przestępczego jako wypadku mniejszej wagi są wyłącznie elementy strony przedmiotowo-podmiotowej danego czynu zabronionego.

Jak trafnie stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 września 2002 r., II KKN 79/00, LEX nr 56084

„od ponad 30 lat  konsekwentnie prezentowany jest w orzecznictwie pogląd, że o uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu. Na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu.”

A tak po ludzku, normalnym językiem, z przestępstwem mniejszej wagi mamy do czynienia  gdy społeczna szkodliwość czynu nie jest tak duża by wymierzyć karę zgodnie z zakresem przewidzianym za przestępstwo w typie podstawowym, a z drugiej strony ta społeczna szkodliwość nie jest tak mała by sprawę umorzyć.

Poza tym przypadek mniejszej wagi musi być przewidziany przez przepis który w konkretnym przypadku stasujemy.

Przykładem może być art. 286 § 1 kk – oszustwo typ podstawowy – za które grozi kara pozbawienia wolności od  6 miesięcy do 8 lat i art. 286 § 3 kk – przewidujący przypadek mniejszej wagi – za który grozi kara pozbawienia wolności do 2 lat.

Odmowa wydania ENA z powodu niskiej kary

Do niedawna Polska słynęła z bardzo dużej ilości wydawanych europejskich nakazów aresztowania jak i z  tego, że wydawane były one w błahych sprawach.

Od pewnego czasu sytuacja ta się zmieniła, a sądy czasami odmawiają wydania ENA w sprawach w których zapadły bardzo niskie wyroki.

Zgodnie z treścią art. 607a k.p.k. w razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przebywa na” terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, właściwy miejscowo Sąd Okręgowy „może” wydać europejski nakaz aresztowania.”

Brzmienie cytowanego przepisu wskazuje na to, że wydanie europejskiego nakazu aresztowania nie jest obligatoryjne.

Przepisy kodeksu postępowania karnego nie formułują wprawdzie w tym zakresie wyraźnych, dodatkowych przesłanek. Jednakże słuszna wydaje się interpretacja, w myśl, której Sąd rozpoznający wniosek winien ocenić celowość wydania europejskiego nakazu aresztowania.

Biorąc pod uwagę jak poważne konsekwencje rodzi wydanie ENA, a więc przede wszystkim pozbawienie wolności podejrzanego i to w obcym kraju, które ze względu na realizację procedur związanych z wykonywaniem ENA nie jest krótkotrwałe, jak i fakt, że dla ścigania przestępstwa angażuje się wiele instytucji zarówno krajowych, jak i zagranicznych oraz dodatkowo koszty jego wdrożenia i realizacji (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 02 lutego 2011 roku, sygn. akt XVIII Kop 4/11, niepubl, wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku, z dnia 17 marca 2011 roku, sygn. akt XIV Kop 12/11).

Zasada proporcjonalności

Należy, dodać, że szczególna procedura przekazania osoby poszukiwanej na podstawie ENA powinna być wprowadzana do wykonania tylko w przypadku czynów o takim stopniu społecznej szkodliwości, której wymaga uruchomienie tej wyjątkowej procedury (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2010 roku, sygn. akt IV Kop 51/10, niepubl.).

Przed wydaniem ENA należy rozważyć zatem szereg aspektów, w tym powagę przestępstwa, długość wyroku, czy istnieje alternatywne rozwiązanie, które mogłoby być mniej uciążliwe zarówno dla osoby poszukiwanej, jak i organu wykonującego nakaz oraz analizę kosztów i korzyści wynikających z wykonania ENA (sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wdrażania od 2007 r. decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 roku w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi [SEK(2007) 979], EUR-Lex- 52007DC0407-EN).