Zmiany w przepisach o ENA

W dniu 27.09.2013r  Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy kodeks postępowania karnego. Nowe regulacje które wejdą w życie od dnia 1.07.2015r. i w pewnym stopniu będą dotyczyły przepisów związanych z europejskim nakazem aresztowania. W szczególności  zmianie ulegnie  art. 607 b kpk.

Obecnie obowiązujący artykuł  607 b kpk ma treść następującą:

„Wydanie nakazu jest niedopuszczalne:

1. w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem karnym o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku,
2. w celu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze do 4 miesięcy albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na czas nieprzekraczający 4 miesięcy.”

Po wejściu w życie nowelizacji, treść w/w przepisu ulegnie zmianie w następujący sposób:

„Wydanie nakazu jest niedopuszczalne, jeśli nie wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości. Ponadto wydanie nakazu  jest niedopuszczalne:

1. w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem karnym o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku,
2. w celu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze do 4 miesięcy albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na czas nieprzekraczający 4 miesięcy.”

Co należy rozumieć w niniejszym przypadku przez „interes wymiaru sprawiedliwości” pokarze dopiero praktyka. Kodeks postępowania karnego posługuje się takim określeniem np. w art. 90 § 3 kpk, lecz dotyczy to zupełnie innej instytucji prawnej.

Ponadto zwrotem „interes wymiaru sprawiedliwości” posługuje się również ustawodawca w art. od 590 kpk. do 592d kpk. W doktrynie można odszukać próby ustalenia, co należy rozumieć pod tym pojęciem. W komentarzu do art. 590 kpk Aleksandra Sołtysińska wskazuje, że:

„Wyrażenie zgody przez Ministra Sprawiedliwości na przejęcie ścigania następuje wówczas, gdy wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości, co należy oceniać w kontekście celowości przejęcia postępowania do prowadzenia na terytorium Polski. Szeroko na ten temat pisze M. Płachta (M. Płachta (w:) J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks…, s. 524-525) zwracając uwagę na kilka głównych czynników mających wpływ na podjęcie decyzji w zakresie przejęcia ścigania:

• waga przestępstwa i przewidywana kara,
• sytuacja oskarżonego i jego okoliczności osobiste,
• charakter sprawy,
• specyfika dowodów zebranych w sprawie i możliwość ich przeprowadzenia podczas rozprawy,
• względy ekonomiczne,
• małe szanse na ekstradycję lub niecelowość uruchamiania tej instytucji.”

Komisja Kodyfikacyjna powołana przy Ministrze Sprawiedliwości w projekcie zmiany tego przepisu, który przesłano do Sejmu, zaproponowała aby art. 607 b kpk miał  jeszcze inną treść. Projektowano zmianę wyłącznie pkt 1 w następujący sposób :

” 1) w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem karnym o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku, a także przestępstwo, za które realnie grożąca kara nie przekroczy 4 miesięcy pozbawienia wolności.”

Warto w tym miejscu przytoczyć treść uzasadnienia zmiany zaproponowanej przez Komisji Kodyfikacyjnej.

„Istotną zmianę proponuje się w art. 607b pkt 1 k.p.k., polegającą na ograniczeniu dopuszczalności wydawania europejskich nakazów aresztowania w sprawach drobnych. Zmiana polega na zastrzeżeniu, iż nie jest dopuszczalne wydanie takiego nakazu w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowania karnego, jeżeli realnie grożąca kara nie przekroczy 4 miesięcy pozbawienia wolności, choćby przestępstwo, którego dotyczy postępowanie zagrożone było karą przekraczającą 1 rok pozbawienia wolności. Z kontekstu wnioskować należy, że chodzi o karę orzekaną bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Zamiana ta uzasadniona jest koniecznością oparcia praktyki wydawania europejskich nakazów aresztowania na zasadzie proporcjonalności i oparta jest na założeniu, że nie jest opłacalne tymczasowe aresztowanie osoby ściganej a następnie uruchamianie procedury występowania z europejskim nakazem w sytuacji, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymierzona zostanie kara wolnościowa, względnie bezwzględna kara nieprzekraczająca wymiaru 4 miesięcy pozbawienia wolności (podobnie jak w przypadku nakazu aresztowania, z którym występuje się w celu wykonania kary pozbawienia wolności). Przepisy ograniczające stosowanie tymczasowego aresztowania, a zwłaszcza art. 259 § 3 k.p.k. nie stanowią tu wystarczającej bariery, albowiem przepisu tego nie stosuje się, jeżeli oskarżony ukrywa się (art. 259 § 3 k.p.k.), a w takiej najczęściej sytuacji mamy do czynienia w sytuacji, gdy ujawnia się potrzeba korzystania z procedury europejskiego nakazu aresztowania.”

Niestety, posłowie jak zwykle włożyli swoje „trzy grosze” i projektowana zmiana uległa diametralnej modyfikacji. Do przepisu dodano wyłącznie „interes wymiaru sprawiedliwości” , który na dzień dzisiejszy, tak naprawdę trudno w sposób precyzyjny zdefiniować.

Nie mniej jest to dla osób które mogą być potencjalnie ścigane europejskim nakazem aresztowania  wiadomość dobra, ponieważ prócz dwóch sytuacji przewidzianych  w starej regulacji,  które  zakazują wydania ENA dojdzie od lipca 2015 trzecia, która pozwala na dosyć szeroką interpretację.