Jak zrzec się obywatelstwa polskiego

Ostatnio  jeden z moich klientów wpadł na genialny pomysł, a przynajmniej tak mu się wydawało. Otóż oświadczył, że w związku z tym, iż jest poszukiwany europejskim nakazem aresztowania wydanym przez polski sąd, to chce się zrzec obywatelstwa polskiego. Inaczej mówiąc strzelił focha i obraził się na Państwo Polskie. Chciał się dowiedzieć jak wygląda procedura zrzeczenia.

Poinformowałem go zatem, że Polak może utracić obywatelstwo polskie wyłącznie na swój wniosek, po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wnoszą za pośrednictwem właściwego wojewody, a osoby zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem konsula. 

Do wniosku (który powinien być sporządzony własnoręcznie przez wnioskodawcę w języku polskim) należy dołączyć:
– poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo wnioskodawcy;
– odpis aktu urodzenia,
– odpis aktu małżeństwa lub inny dokument określający stan cywilny,
– własnoręcznie sporządzony w języku polskim życiorys,
– aktualną fotografię formatu paszportowego,
– oświadczenie o zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego,
– dokument stwierdzający posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania, wydany przez właściwy organ państwa, którego jest obywatelem lub o którego obywatelstwo występuje,
– oświadczenie, że nie toczy się przeciwko niemu postępowanie sądowe,
– rozstrzygnięcie polskiego sądu, w przypadku gdy zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielona jednemu z rodziców ma rozciągnąć się na dziecko, którego drugie z rodziców jest obywatelem polskim i nie wyraża zgody na utratę obywatelstwa polskiego przez dziecko lub gdy porozumienie pomiędzy rodzicami napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.  Dokumenty wydane w języku obcym składa się wraz z ich tłumaczeniem na język polski, sporządzonym przez tłumacza przysięgłego albo przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej. 

Przepisy uzależniają możliwość otrzymania zgody Prezydenta na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego od złożenia dokumentu stwierdzającego posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania, wydanego przez właściwy organ państwa, którego jest się obywatelem lub o którego obywatelstwo się występuje. Nie decyduje tylko sama chęć zrzeczenia się obywatelstwa, ale też konieczne jest spełnienie innych określonych w przepisach warunków, uniemożliwiających w praktyce uzyskania przez obywatela polskiego statusu bezpaństwowca. Po uzyskaniu powyższych informacji klient zapytał czy zrzeczenie się obywatelstwa polskiego  mu  coś pomoże i czy odwołają ENA?  

Odpowiedziałem, że  pomoże, tak jak umarłemu kadzidło, a ENA nie zostanie odwołana. Artykuł  607a kodeksu postępowania karnego który jest podstawą wydania przez polski sąd europejskiego nakazu aresztowania ma brzmienie następujące:

„W razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo podlegające jurysdykcji polskich sądów karnych może przebywać na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, właściwy miejscowo sąd okręgowy, na wniosek prokuratora, a w postępowaniu sądowym i wykonawczym – z urzędu lub na wniosek właściwego sądu rejonowego, może wydać europejski nakaz aresztowania, zwany w niniejszym rozdziale „nakazem”.”

Mowa jest w nim o osobie ściganej, a nie o obywatelu polskim. Zatem europejskim nakazem aresztowania wydanym przez polski sąd może być ścigana nawet osoba, która nigdy w życiu nie miała obywatelstwa polskiego. Zrzeczenie się obywatelstwa polskiego nie będzie miało wpływu na poszukiwanie europejskim nakazem aresztowania. Osobiście mam klienta poszukiwanego ENA, który jest wyłącznie obywatelem Egiptu, a w Polsce był tylko jeden raz i to przez tydzień. Teraz prokurator „zaprasza” go po raz drugi za pośrednictwem ENA.

Co zatem może mieć za znaczenie dla poszukiwań ENA? Z praktyki wynika, że posiadanie obywatelstwa innego państwa, a czasami już statusu rezydenta, może być  przeszkodą do wydania takiej osoby przez zagraniczny sąd, polskim organom ścigania. Niemieckie sądy bardzo często odmawiają realizacji ENA w stosunku do osób posiadających obywatelstwo tego kraju. Z podobnymi przypadkami spotkałem się w Holandii i w UK.

Nie jest to jednak regułą, a na pewno nie dotyczy  osób ściganych za najcięższe przestępstwa. Jeżeli ktoś jest poszukiwany za zabójstwo, to nie pomoże mu nawet obywatelstwo San Escobar.