Bezwarunkowe umorzenie postępowania na podstawie art. 59a kk

Kolejnym korzystnym rozwiązaniem dla sprawcy, wprowadzonym do kodeksu karnego po 1 lipca 2015 r. jest artykuł 59a. Dzięki temu przepisowi, przy stosunkowo niewielkich wymaganiach można doprowadzić do bezwzględnego i całkowitego  umorzenia postępowania karnego.

Oznacza to, że przy tego rodzaju umorzeniu nie ma żadnych dodatkowych obostrzeń, tak jak to jest przy warunkowym umorzeniu postępowania, o którym mowa w art. 66 kk. Spełnienie wymagań z art. 59a kk  powoduje, że postępowanie powinno być umorzone, czy się to komuś podoba czy też nie. Z tego powodu art. 59a kodeksu karnego jest mocno krytykowany jako furtka pozwalająca na uniknięcie wyroku mimo, że przestępstwo zostało popełnione.

Zacząć jednak należy od tego, że jest to przepis z którego mogą skorzystać wyłącznie osoby przed wydaniem wyroku.

Z zapisu wynika, że można go zastosować przed rozpoczęciem przewodu sądowego w pierwszej instancji. Uprawnieni do skorzystania z niego są więc Ci którzy mają sprawę na etapie postępowania przygotowawczego w prokuraturze bądź na etapie postępowania sądowego ale przed formalnym odczytaniem aktu oskarżenia. Z reguły osoby które są poszukiwane ENA, a toczyła się już wobec nich sprawa sądowa która została zawieszona, są w o tyle  dobrej sytuacji, że długi odstęp czasu pomiędzy rozprawami zmusza sąd do prowadzenia całego przewodu sądowego od początku – oczywiście po sprowadzeniu osoby poszukiwanej ENA do Polski.

Kolejnym warunkiem jaki musi być spełniony aby sprawę umorzyć jest wcześniejsza niekaralność sprawcy za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy. Oznacza to, że wcześniejsza karalność za oszustwo, podrobienie dokumentów, kradzież, handel narkotykami itp. nie stoi na przeszkodzie w umorzeniu postępowania na podstawie art. 59a kk.

Niezbędne do zastosowania tego przepisu jest pojednanie się z pokrzywdzonym i naprawienie szkody bądź zadośćuczynienie krzywdzie.

Popełnione przestępstwo nie może być zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, a przy przestępstwach przeciwko mieniu 5 lat. W związku z tym zastosować można tą instytucję przy przestępstwie z art. 157 § 1 kk (pobicie powodujące naruszenie czynności narządów ciała powyżej 7 dni ale nie kwalifikujące się jako ciężkie naruszenie ciała), co jest wymienione wprost.

Zastosować umorzenie będzie można również między innymi w przypadku następujących przestępstw: 158 § 1 kk (udział w bójce lub pobiciu), 177 § 1 kk (wypadek drogowy), 178a § 1 kk (prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu), 190 kk (groźby karalne), 209 kk (uchlanie się od płacenia alimentów), 278 § 1 kk (kradzież) ,  284 kk (przywłaszczenie), 286 § 3 kk (oszustwo mniejszej wagi), 288 kk (zniszczenie cudzej rzeczy) 291 kk i 292 kk ( paserka umyślna i nieumyślna) itp.

Niezbędnym warunkiem jest również wniosek pokrzywdzonego o umorzenie postępowania w trybie art. 59a kk.

Jak to wszystko się przekłada na osoby poszukiwane ENA ?

Po pierwsze jeżeli ktoś nie był karany za przestępstwo z użyciem przemocy, a w Polsce jest ścigany za jakieś „drobiazg” to art. 59a kk pozwala na uniknięcie wyroku i odwołanie wcześniejszych poszukiwań listem gończym i ENA. Wystarczy w  takim wypadku, że adwokat dogada się z pokrzywdzonym odnośnie zadośćuczynienia bądź naprawienia szkody. Pokrzywdzonych, po wielu latach od przestępstwa, interesują zazwyczaj pieniądze.  Negatywne emocje z czasem opadają, a doprowadzenie do zgody jest łatwiejsze. W istocie rzeczy wydając wyrok skazujący sąd i tak karze naprawić szkodę bądź zasądzi nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego. Zatem wcześniejsze dogadanie się z pokrzywdzonym w tym zakresie nie jest żadną łaską, a jest jedynie wyrazem rozsądku.

Oczywiście w drodze negocjacji pokrzywdzony może stawiać warunki finansowe wyższe aniżeli zrobił by to sąd. Jednak biorąc pod uwagę korzyści jakie płyną z całkowitego umorzenia sprawy i czystej karty karnej,  to zapłata wyższej kwoty  i tak opłaca. Zresztą ostateczna kwota ustalona z pokrzywdzonym zależy w pewnym stopniu od umiejętności Twojego adwokata.

Tylko na marginesie wspomnę, że po zmianach szanse na wyrok w zawieszeniu ma jedynie osoba wcześniej niekarana. Wobec tego kolejne skazanie, nawet za drobne przestępstwo, może być bardzo bolesne.

Jednak do końca tak sielankowo oczywiście nie jest, ponieważ art. 59a posiada § 3 z którego wynika, że:  „Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli zachodzi szczególna okoliczność uzasadniająca, że umorzenie postępowania byłoby sprzeczne z potrzebą realizacji celów kary.”

Jest to pewna furtka za pomocą której sąd lub prokurator mogą zablokować umorzenie bezwarunkowe. Jednak biorąc pod uwagę cały przepis  przyjąć należy, że zasadą  jest umarzanie, a blokowanie jest wyjątkiem od zasady, który będzie miał zastosowanie tylko w nielicznych i szczególnych przypadkach.

Na koniec jeszcze jedno spostrzeżenie. Przepis ten jest mocno krytykowany przez niektórych przedstawicieli doktryny jak również  przez niektórych praktyków. Jest jednym z tych zapisów które mogą się stać, w niedługiej przyszłości, ofiarą politycznej dyskusji w  kampanii wyborczej. Chodzi o pochwalenie się przed społeczeństwem, tym kto skuteczniej walczy z przestępczością. Przepis ten w oczach polityków takiej walce nie służy ponieważ pozwala sprawcy na wykupienie się od kary( i wyroku) mimo, że przestępstwo zostało popełnione.  W mojej ocenie osoby które mają szansę skorzystać z tego zapisu powinny to zrobić jak najszybciej, póki przepis ten jeszcze istnieje.