Europejski nakaz aresztowania - ENA

Europejski nakaz aresztowania – wszystko, co musisz o nim wiedzieć

Damian Tomanek        18 czerwca 2019        Komentarze (0)

Europejski nakaz aresztowania (ENA) to forma przekazywania pomiędzy państwami osób poszukiwanych listami gończymi.  Zagadnienie to budzi masę pytań wśród moich klientów: kto go wydaje? Co to jest? Jakie kraje obejmuje i ile trwa jego wydanie? Czy ulega przedawnieniu, jak działa i jak go uchylić?  Ponieważ wiele pytań moich klientów powtarza się, postanowiłem w jednym miejscu opisać całą podstawową wiedzę związaną z ENA która jest aktualna na  2019 rok.

Co to jest europejski nakaz aresztowania? 

Żeby odpowiedzieć na pytanie, czym tak naprawdę jest ENA, należy przenieść się nieco w czasie, do roku 2002. W dniu 13 czerwca Unia Europejska ustanowiła procedurę upraszczającą dotychczasowy sposób postępowania w przypadku ekstradycji. Ramową Decyzją Rady 2002/584/WSiSW, wszelkie dotychczasowe procedury administracyjne i polityczne zostały zastąpione przez jedną formę postępowania, zwaną właśnie europejskim nakazem aresztowania.

Zgodnie z art. 1 Decyzji Ramowej, europejski nakaz aresztowania to decyzja sądowa, którą wydaje Państwo należące do Unii Europejskiej. Jej celem jest aresztowanie i dostarczenie przez inne Państwo członkowskie osoby, która jest poszukiwana w związku z prowadzonym przeciwko niej postępowaniem karnym. Europejski nakaz aresztowania wydawany jest również w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego (pozbawienia wolności) osoby poszukiwanej, przez dany kraj Unii, która przebywa na terytorium innego kraju. Więcej możesz przeczytać na ten temat tutaj.

Kto wydaje ENA w Polsce, a kto w innych krajach?

Zgodnie a artykułem 1 i 6 Decyzji Ramowej europejski nakaz aresztowania wydaje właściwy w danym państwie organ sądowy. W Polsce postanowienie o poszukiwaniu europejskim nakazem aresztowania zawsze wydaje sąd okręgowy na wniosek prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze, bądź na wniosek sądu który prowadzi postępowanie rozpoznawcze lub też wykonawcze.

Nie w każdym kraju wygląda to tak samo.  Na przykład w Niemczech organem uprawnionym do wydawania ENA była prokuratura. W maju 2019r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że prokuratura nie jest niezależnym organem sądowym i wydane przez prokuraturę europejskie nakazy aresztowania są nieważne.

Jakie kraje obejmuje europejski nakaz aresztowania w 2019 roku?

Pytanie z którym spotykam się nagminnie to: gdzie nie obowiązuje europejski nakaz aresztowania? ENA funkcjonuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej oraz w tych krajach które do Unii nie należą, lecz podpisały Decyzję Ramową, takie jak Islandia, Szwajcaria czy Norwegia.

Lista państw, w których funkcjonuje ENA:

1. Austria
2. Belgia
3. Bułgaria
4. Cypr
5. Czechy
6. Dania
7. Estonia
8. Finlandia
9. Francja
10. Grecja
11. Hiszpania
12. Holandia
13. Irlandia
14. Litwa
15. Luksemburg
16. Łotwa
17. Malta
18. Niemcy
19. Polska
20. Portugalia
21. Rumunia
22. Słowacja
23. Słowenia
24. Szwecja
25. Węgry
26. Wielka Brytania
27. Włochy
28. Islandia
29. Norwegia
30 Szwajcaria

Ile trwa wydanie europejskiego nakazu aresztowania w Polsce?

Przepisy nie przewidują sztywnego terminu, w którym sąd ma wydać ENA. Najczęściej wygląda to w ten sposób, że jeśli poszukiwania na terenie Polski zwykłym listem gończym okażą się nieskuteczne, a prokurator lub sąd otrzymają informację, że poszukiwany przebywa za granicą, to wówczas podejmują decyzję o wystąpieniu do sądu okręgowego z wnioskiem o  wydanie ENA.

W praktyce trwa to od kilku miesięcy do kilku lat. Spotykałem jednak przypadki, że nawet po kilkunastu latach nieskutecznych poszukiwań w Polsce wystąpiono o wydanie ENA.

Za jakie przestępstwa wydaje się europejski nakaz aresztowania?

Zgodnie z art. 2 Decyzji Ramowej: “europejski nakaz aresztowania może być wydany w przypadku czynów, które w świetle prawa obowiązującego w wydającym nakaz Państwie Członkowskim zagrożone są karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym o maksymalnym wymiarze co najmniej 12 miesięcy, albo w przypadku, gdy zapadł wyrok lub wydano środek zabezpieczający o wymiarze co najmniej czterech miesięcy”.

Mówiąc po ludzku, na pytanie “za co wystawiany jest europejski nakaz aresztowania?” najprościej odpowiedzieć tak: ENA może być wydana, gdy zapadł wyrok, skazujący na co najmniej 4 miesiące pozbawienia wolności lub jeśli taki wyrok jeszcze nie zapadł, ale przewidziana przepisami kara za postawiony zarzut jest większa niż 11 miesięcy.

Lista przykładowych i najczęściej spotykanych przestępstw, za które w Polsce może być wystawiony ENA

Art. 286 kodeksu karneg0 – oszustwo

Art. 258 kodeksu karnego – udział w zorganizowanej grupie przestępczej

Art. 148 kodeksu karnego – zabójstwo

Art. 280 kodeksu karnego – rozbój

Art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – wytwarzanie, przerabianie, itp środków odurzających

Art. 56 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – wprowadzanie do obrotu środków odurzających

Czy ENA ulega przedawnieniu?

Europejski nakaz aresztowania nie ulega przedawnieniu. Przedawnieniu może ulec jedynie ściganie przestępstwa bądź wykonanie wyroku. Gdy nastąpi któraś z wyżej opisanych sytuacji, to postanowienie o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania musi zostać uchylone.

Jak sprawdzić europejski nakaz aresztowania?

Informację o tym, czy za kimś wystawiono list gończy zawiera Krajowy Rejestr Karny. Ponadto, takie informacje można znaleźć również na portalach policyjnych. Informację o wystawieniu ENA można znaleźć tylko w sądzie lub prokuraturze. Więcej o tym możesz przeczytać tutaj.

Jeżeli mieszkasz za granicą i jesteś poszukiwany, to w zasadzie takiego sprawdzenia może dokonać w Twoim imieniu tylko adwokat

Jak działa europejski nakaz aresztowania?

Przepisy o europejskim nakazie aresztowania działają dosyć sprawnie. Jak to wygląda w praktyce możesz przeczytać tutaj.

Oczywiście co jakiś czas pojawiają się problemy wpływające na sposób realizacji przepisów o europejskim nakazie aresztowania takie jak np: – Brexit – możesz o tym przeczytać tutaj, wydawanie ENA przez prokuraturę, czy problemy z praworządnością w Polsce.

Jak uchylić europejski nakaz aresztowania?

Postanowienie o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania uchyla sąd który wcześniej takie postanowienie wydał.  ENA traci swój byt w momencie sprowadzenia poszukiwanego do Polski. Może być również uchylona na wniosek sądu lub prokuratora, który o wydanie ENA wcześniej wystąpił.

Jest jeszcze parę inych możliwości prawnych ale o tym musi Ci opowiedzieć Twój adwokat.

ENA wydana w Niemczech jest nieważna

Damian Tomanek        02 czerwca 2019        Komentarze (0)

Niemiecki europejski nakaz aresztowaniaNie dalej jak parę dni temu Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok, w którym zakwestionował ważność europejskich nakazów aresztowania wydawanych w Niemczech.

Jak się okazało niemiecki system, w którym europejskie nakazy aresztowania wydawane są przez prokuratorów jest niezgodny z Decyzją Ramową z 13.06.2002r. regulującą zasady wydawania ENA we wszystkich krajach w których  Decyzja Ramowa obowiązuje.

W dużym uproszczeniu problem sprowadza się do tego, że ENA winny być wydawane przez niezależne organy sądownicze, a nie przez prokuratorów podległych służbowo ministrowi, czyli przedstawicielowi  władzy wykonawczej.

Teoretycznie wszystkie wydane w Niemczech ENA winny być nieważne. Jest ich ok 5600. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.

Jednak jakie było moje zdziwienie gdy jeden z sądów okręgowych na Śląsku, już po wydaniu orzeczenia TSUE, wydał postanowienie o przekazaniu do Niemiec obywatela polskiego na podstawie wydanego przez Prokuraturę w Augsburgu  ENA. Mimo, że na posiedzeniu informacja o orzeczeniu TSUE została przekazana przez adwokata polskiemu sędziemu ten jakby był głuchy na podniesiony argument.W pisemnym uzasadnieniu nie napisał na ten temat ani słowa.

Zobaczymy co zrobi sąd odwoławczy.

***

Zdjęcie by Bram.

Po ilu latach przestaje działać ENA

Damian Tomanek        12 maja 2019        Komentarze (0)

Niektórym wydaje się, że jak kilkanaście lat temu popełnili przestępstwo, a następnie wyjechali z Polski i w tym okresie  czasu  nic złego się nie wydarzyło, to  tak będzie już zawsze. Otóż mogą się mocno zdziwić.

Jegomość który jest bohaterem informacji policyjnej, z którą można zapoznać się tutaj, zapewne też tak myślał.

Zatrzymania na podstawie ENA po kilkunastu latach od wyjazdu z Polski nie są niczym nadzwyczajnym.  Mam wielu klientów którzy borykają się z polskim wymiarem sprawiedliwości w związku z własnymi “grzechami” popełnionymi jeszcze w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. To, że dzisiaj są zupełnie innymi ludźmi polski wymiar sprawiedliwości w ogóle nie interesuje.

Upływ czasu ma znaczenie dla tego, jak funkcjonuje europejski nakaz aresztowania. Postanowienie wydane przez sąd okręgowy o zastosowaniu europejskiego nakazu aresztowania musi zostać uchylone w przypadkach, gdy następuje:

  1. przedawnienie karalności – więcej można przeczytać tutaj;
  2. przedawnienie wykonania kary – więcej można przeczytać tutaj;
  3. wniosek sądu lub prokuratora prowadzącego sprawę do sądu wydającego ENA, o uchylenie takiego postanowienia.

Jak z powyższego wynika terminy przedawnień są bardzo długie i upływ kilkunastu lat od popełnienia przestępstwa lub wydania wyroku nie gwarantuje dozgonnego spokoju. Moi klienci którzy wiele lat przebywali za granicą chcąc przeczekać aż ich sprawa ucichnie, w większości twierdzą, że zrobili błąd.

Najlepszym wyjściem jest gdy adwokat doprowadzi do rozwiązania nr 3, tj do tego by prokurator lub sąd sam wystąpił o odwołanie ENA.  Jak po kilkunastu latach spokojnego życia zostaniesz aresztowany, to dopiero wówczas  zacznie się totalna katastrofa. Gdy masz na utrzymaniu  rodzinę, czeka na Ciebie dobra praca, są do spłaty kredyty itd., może warto pomyśleć o jakimś sensownym rozwiązaniu zanim zapuka do Twoich drzwi miejscowa policja.

Rezydent

Damian Tomanek        07 kwietnia 2019        Komentarze (1)

Z przykrością zauważam, że sądy w Polsce mają  poważny problem z przyjęciem do wiadomości, iż osoby skazane, które zamieszkują do wielu lat  za granicą będą znacznie skutecznie resocjalizowane gdy proces ten będzie przebiegała przy udziale rodziny, znajomych i w środowisku do którego powrócą po opuszczeniu zakładu karnego.

RezydentSą to zwykle osoby które za granicą prowadzą normalne życie i nie mają już od dawna żadnych związków ze światem przestępczym.

Zdarzają się sądy które to rozumieją i pozytywnie rozpoznają składane przeze mnie wnioski o przeniesienie wykonania kary za granicę. Większość jednak tkwi w zabetonowanym sposobie myślenia i uważa, że tylko w polskim zakładzie karnym można odpokutować winę za grzechy popełnione w przeszłości.

Nie przeszkadza im to, że nasz system penitencjarny jest niewydolny, warunki odbywania kary urągają wszelkim standardom, a sam zakład karny jest miejscem gdzie można się  dodatkowo zdemoralizować.

Czy można coś zrobić aby nie stać się ofiarą  sposobu myślenia o resocjalizacji rodem z PRL-u?  O sprawie tej pisałem już kiedyś tutaj.

Jeżeli masz do odbycia wyrok w Polsce, to Twoja sytuacja jest  całkiem dobra o ile jesteś równocześnie obywatelem obcego państwa. Jeżeli masz obywatelstwo tylko polskie, a przebywasz w innym kraju od kilku lat to postaraj się przynajmniej o status „rezydenta”.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoim orzecznictwie stanowi, że:

pojęcie rezydenta zgodnie z Decyzją Ramową Rady 202/584 jest pojęciem niezależnym od znaczenia jakie może mieć w każdym z krajów członkowskich; że dla jego określenia istnieje konieczność oceny konkretnych sytuacji i licznych obiektywnych elementów mogących określić sytuację tej osoby, a to między innymi: czas trwania, charakter, warunki pobytu za granicą, ciągłość pobytu osoby której dotyczy wniosek, a także więzi rodzinne i ekonomiczne jakie utrzymuje ta osoba z państwem w którym przebywa.

Status rezydenta często powoduje, że sąd zagraniczny odmawia wydania Polsce osoby poszukiwanej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania.

Z drugiej strony, Trybunał Sprawiedliwości stwierdza, że:

władza sądownicza kraju wykonania powinna ocenić, czy istnieje interes prawny który uzasadnia, że kara orzeczona w państwie wydania ENA mogłaby zostać wykonana w państwie w którym taka osoba przebywa ( R.66/08 2008/R. 233/29)

Ten interes prawny może mieć charakter wieloraki, w szczególności przy założeniu że nie ucierpi na tym oddziaływanie resocjalizacyjne na skazanego, to polegać może na tym, że zostaną zachowane więzy rodzinne, gospodarcze oraz prawdziwa więź ze środowiskiem społecznym do którego skazany powróci po odbyciu kary.

Z powyższego wynika, że już przed sądem zagranicznym, który rozpoznaje wniosek o wydanie na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, możesz bronić się zarzutem takim, że masz status rezydenta, a wykonanie kary powinno nastąpić w kraju w którym mieszkasz, ponieważ Twoja resocjalizacja będzie przebiegała znacznie lepiej gdy będzie Cię odwiedzała rodzina i znajomi, podczas gdy w Polsce pozostaniesz wyłącznie na pastwę współwięźniów.

Taka taktyka okazała się skuteczna przed Audiencia Nacional Sala de Penal Seccion 002 w Madrycie  ( Sąd Naczelny. Wydział 002 Karny) w sprawie auton n 594/2018. gdzie w stosunku do mojego klienta który od kilku lat mieszka w Królestwie Hiszpanii i spełnia kryteria bycia rezydentem, sąd wydał następujące orzeczenie:

Uznać za słuszną apelację wniesioną przez adwokata występującego w imieniu Pana (…) od wyroku z dnia 31.10.2018r. wydanego przez Juzgado Central de Instruccion N 6 nakazującego wydanie polskim organom osoby której dotyczy wniosek czyniąc tym samym postanowienie sądu niższej instancji  bezskutecznym i tym samym na mocy swojego postanowienia orzeka odmowę wydania tej osoby wspomnianym powyżej organom i tym samym orzeka wykonanie pozostałej części kary pozbawienia wolności  przez osobę której dotyczy wniosek w Hiszpanii.

Tym samym klient pozostał w Hiszpanii, gdzie wg miejscowego prawa nabył już warunki do przedterminowego zwolnienia, i przebywa obecnie w domu wraz z rodziną. Natomiast  polski sędzia który wcześniej odmówił przekazania wykonania tego wyroku do Hiszpanii może zobaczyć mojego klienta wyłącznie na hiszpańskiej plaży,  gdy się wybierze tam na wakacje.

Poszukiwany europejskim nakazem aresztowania

Damian Tomanek        19 lutego 2019        Komentarze (0)

Poszukiwany europejskim nakazem aresztowaniaJak się okazuje nie tylko ja odnoszę sukcesy w swej działalności zawodowej związanej z osobami poszukiwanymi europejskim nakazem aresztowania. Sukcesy odnoszą również policjanci, zatrzymując co jakiś czas kolejne osoby.

Więcej o tym można przeczytać tutaj. Jest to jeden z wielu przykładów świadczących o tym, że ENA działa i to całkiem skutecznie.

Zastanów się zatem czy nie lepiej  spróbować “wyprostować” swoje błędy zanim nieproszeni “goście” zjawią się sami w Twoim domu.

***

Poczytaj też: Jak odsiedzieć polski wyrok za granicą >>

← Poprzednie wpisy